Darmowe szczepienie, a chętnych brak. Polska do programu przystąpiła ostatnia. Lekarze ostrzegają, co stanie się za 20 lat

1 czerwca 2023 roku w Polsce ruszył program szczepień przeciw HPV. Prof. Agnieszka Szuster-Ciesielska została poproszona przez PAP o komentarz w sprawie wprowadzenia przez resort zdrowia programu bezpłatnych szczepień dla dziewczynek i chłopców w wieku 12 i 13 lat.

Zobacz także: Będzie kalendarz szczepień ochronnych dla dorosłych? Eksperci zalecają, aby wprowadzić bezpłatne szczepienia dopasowane do pacjenta

– To zdecydowanie dobry i oczekiwany krok, zwłaszcza, że Polska jako ostatni kraj EU przystępuje do takiego programu. Skuteczność szczepionek w ochronie przed śródnabłonkową neoplazją wysokiego stopnia prowadzącą wprost do nowotworu została dobrze udokumentowana zarówno w badaniach klinicznych, jak i tzw. real world data – powiedziała wirusolog.

Zapytana o doświadczenia innych krajów w tej kwestii przekazała, że w publikacji naukowej z 2022 r. wykazano pozytywne działanie szczepionek przeciwko HPV w Anglii, gdzie wykryto, że nawet w 85 proc. szczepionki zapobiegają zmianom przedrakowym komórek szyjki macicy. Również wcześniejsze badania z Australii, Dani i Japonii na to wskazywały.

Odnosząc się do spadku zachorowalności na raka szyjki macicy wyjaśniła, że w niektórych krajach utrzymuje się ona jeszcze na dość porównywalnym poziomie.

– Nie dlatego, że szczepionki nie działają, tylko do odnotowania efektu w postaci zmniejszonej liczby nowotworów potrzeba więcej czasu. Na razie stwierdzono znaczące obniżenie odsetka zmian przednowotworowych. Poza tym chodzi też o diagnostykę.

Jak mówi, w Australii zaobserwowano, że kobiety, które się zaszczepiły, częściej też korzystają z badań diagnostycznych. Dzięki temu wykrywalność zmian nowotworowych (np. wywoływanych przez wirusy niepokryte w szczepionkach) może wzrosnąć.

Prof. Szuster-Ciesielska przypomniała również, że szczepionka o nawet najszerszym zakresie działania chroni obecnie przed 7 typami onkogennymi wirusów HPV.

– W sumie mamy ok. 14 wirusów onkogennych – te pozostałe, których szczepionka nie pokrywa, także mogą powodować nowotwory szyjki macicy i one są również wykrywane, nawet ostatnio w większym stopniu, niż przed wprowadzeniem szczepionek. W związku z tym ta zachorowalność na raka szyjki macicy w niektórych krajach nie spada aż tak bardzo, jakbyśmy się spodziewali – podkreśliła profesor.

Rak szyjki macicy rozwija się od 10 do 30 lat. Potrzeba więc czasu, żeby stwierdzić, jak realnie szczepionka wpływa na zmniejszenie zgonów. Pierwsze szczepionki przeciwko HPV wprowadzono w programach profilaktyki od 12 do 14 lat temu.

Sam program darmowych szczepień to nie wszystko. Musi się zaszczepić odpowiednio dużo osób, żeby zaobserwować zmiany.

– W związku z tym, efekty programu szczepień przeciwko HPV w Polsce mogą być widoczne za ok. 20 lat, oczywiście pod warunkiem wysokiego poziomu wyszczepialności. Jeśli mało dzieci się zaszczepi, to te zmiany będą niezauważalne – zwróciła uwagę prof. Szuster-Ciesielska.

Obecnie w bezpłatnym programie szczepień w Polsce dostępne są dwa preparaty: Cervarix – szczepionka 2-walentna, która chroni przed dwoma typami wirusów onkogennych HPV 16 i 18 oraz szczepionka 9-walentna Gardasil 9, która chroni przed siedmioma typami onkogennych wirusów i przed dwoma nienowotworowymi, które powodują kłykciny kończyste.

– Wirus HPV (brodawczaka ludzkiego), występuje w ponad 200 typach, z czego przynajmniej 14 jest onkogennych, czyli zdolnych do transformacji nowotworowej komórki. A wnikają one do komórek nabłonkowych zarówno skóry, jak i błon śluzowych, rozprzestrzeniając się drogą płciową lub w bezpośrednim kontakcie np. skóra do skóry – wyjaśniła profesor.

Jak wskazała, z badań wynika, że ponad 80 proc. populacji ludzkiej miała, ma lub będzie mieć do czynienia z wirusami HPV ze względu na to, że są bardzo powszechne i łatwo się rozprzestrzeniają.

– Biorąc to pod uwagę, zakażenia wirusami HPV stanowią realny problem zdrowia publicznego – oceniła wirusolog.(PAP)

Autorka: Gabriela Bogaczyk

gab/ mir/